Йеха буьйсанаш - стр. 69
Лакха гу тIе хьалаваьлча цхьана зоьрталчу попа тIеваьлла иза, гIa дуькъачу шалгонна тIе а хиъна, дIатийра. Цигара цунна дика гора ша Аьрзуй, Маккхаллий тIехьажийна шовда а, лаьхьа санна, сетташ ломах охьабогIу гIашлойн некъ а. Оцу новкъа схьаван везара Берса. Амма гуш хIумма а дацара. ГондIа бIаьрг бетта кIордийначу Болата шен эттIачу гIовталан чухула хечин борчах йоллу тапча схьайаьккхира. Вуьшта а цIеначу цунна леррина бIегIаган куй хьекхна, мокхазан иралла а зийна, цхьацца хIуманна нийсалла хьежо велира иза. Амма цо сих-сиха бIаьрг тухура гIашлойн новкъа хьала, охьа, шовдане.
Дукха хан йалале гIашлойн новкъахь гучувелира цхьа бере. Урх тесна йитина цуьнан говр меллаша йогIура. Коьртах хьарчийначу башлакхца, тIекхоьллинчу вертанца цунна тIера бере, цхьа а хIума тергал ца деш, кIорггерчу ойланаша лаьцна хеталора.
Болатна бIаьрг ма-кхийтти бевзира кIайн сет а, кIайн когаш а болу Берсин расха дин. Даим гIайгIане, ойлане Берса вовза а дацара цуьрриг хала. Иза гергакхача воьлча, попах схьабаьккхина кIожам бага а лаьцна, гIодаца охьа а веана, лахарчу гаьн тIехь сецира Болат.
Попа кIелхула волучу Берсина букъах цхьа хIума кхийтира. Болат бIаьрнегIар тоха кхиале, Берсин белшех кхозу верта говран гоа тIе дуьйжира, карахь къегира йуьйлина ши тапча.
– ЭхIе-хIе! Кхеравелин хьо! – мохь белира шен забарх там хиллачу Болатан. – ХIоппIахь! XIapa-м со вай!
Ша тIехь Iачу гаьннах кхозалуш, лаьтта охьаиккхира Болат.
– Болат! Хьий, йилбаз, йаI! Хьуьн чохь иштта забар йан мега ткъа?! – барт бетта хIоьттира Берса. – Мила ву а ца хууш, ас, тоьхна, къиг санна, чуваийтинехь, хIун хир дара? ДанчIин кIант хир вацара, сан доттагI а, жима тIемало а вовр вара! Низам талхорна таIзар дан деза хьуна.
Кхеравеллачу Болата шен кIесаркIога мIараш хьаькхира.
– Олла ма ло! Ма тIемало а ву, цIулла серах а кхералуш! Мичахь бу вайн хьеший?
– Шала-Iинехь.
– ДIавало. Амма таханлера гIалат йуха далийтахь…
– Ас кхин йийр йац забарш…
– Дукха хан йуй хьо соьга хьоьжуш Iен?
– ХIан-хIа. Ах сахьт гергга, – кхерам тIехбаьллий хиъна, Болат йуха а векхавелира. – Хьо, паччахьан эпсар хиллехь а, ледара обарг ву, ваши.
Берса, вела а велла, кIанте хьаьжира.
– Со-м ма вац обарг.
– Обарг вацахь а, амма лечкъаш-м лела хьо. Велахьара-м, цхьамма тоьхна вожор вара йа мостагIаша дерзинчу куьйгашца а дIалоцур вара.
– И хIун ду?
– ХIун ду! Хьо санна лелачу стеган лергаш сема хила деза, лаьттахула зингат доьду а хезаш. Мел йуькъачу а хьуьнах чекх са гуш, бIаьрг сирла хила беза. Йовза йеза акхаройн, олхазарийн амалш, лараш. Ткъа хьан тидам ца хилира со волчу гуонаха тийна хиларан. СхьадогIу олхазар, со а гой, охьахууш, ца хууш, додий, дIадоьдура. Ас тамаша ца бо хьуна уьш цагарх. Хьо, вертанна йуккъе воьлла, коьртах башлакх хьарчийна, наб йеш ма вогIурий. Топ а кхозу вертанна чухула йуьхьар а йерзийна, кочахь. Хьо иза схьайаьккхина валале, дара хьуна цIен-кIайн ло доьлхур. Топ, йуьхьиг хьалха а йерзийна, каралаьцна йа шена хьалха пурхашха охьайиллина хила йеза. Лергаш, бIаьргаш, марий баьстина хила беза, мел шийла йелахь а. Хьо кхузахь сацал, новкъахь адамаш дуйла хьажа со.
Ведда вахана, новкъа а иккхина, хьала-охьа бIаьрг а тоьхна, Берса тIевоьхуш, куьг ластийра цо.
– Со-м, цхьанхьа со тергалвеш хьо вуйла хууш, парггIат вогIурий, Болат. Амма ахь дийцина сан гIалаташ нийса ду. Хьан Iамийна хьо иштта? – хаьттира Берсас, шаьшшиъ, ЭгIашта боьду некъ хадийна, дехьаваьлча.