Лаьмнашкахь ткъес - стр. 48
– ХIара хIун йу? – цецвелира Къайсар.
Мохьмада, цкъа ара а хьаьжна, неI йуxxe тIeчIагIйира.
– Iарчхел дехьахь, цхьана ирзехь… цхьана стага белла соьга иза. Хьоьга ло аьлла. Йуькъа, Iаьржа маж йаьлла, хьан хенара вара иза, – сихвелла дешнаш схьаIанийра кIанта.
Дато мотт карахь дIасахьийзош Iачу Къайсарна цунна тIехь шен цIе гира. ХIара хIун ду? Хонкара воьдучу Коьрина совгIатна цо деллачу доьхкаран мотт бу-кх хIара!
– Мичахь ву иза? – xaьттира цо, вагийча санна.
– ХIоллaмийн кешнашкахь ша хьоьга хьожуш Iийр ву, элира…
– Цхьаьнгге дийциний ахь?..
Мохьмадан бIaьргаш чохь оьгIазе ткъес кхерстира.
– Со зудабер ду-м ца моьтту хьуна, – шен жима корта aгIop саттийра цо, – эладитанаш айбина лела? Ас-м йа Болате а, йа Іумаре а ца дийцина.
– Борз йу хьо, Мохьмад, хьо ма-йарра борз! – кIентан белш тIe куьг туьйхира цо. – Варийлахь, цхьаьнгге багах мa дaккхалахь хьайна изa гap.
VI корта. ИМАМ IАЬЛБАГ-ХЬAЬЖА
Тоха горгали!..
Дерриг а декаде горгалеш!
Со вегаво – дарвелла, кIиллолла дац и,
Сан даг чохь буьрса дарц гIеттина –
Дераллин, бекхамийн дарц…
Ш. Петефи. Къоме
1
TIамо шена йина чевнаш а, шена дина зулам а бeн ца го адамана. Амма тIамо луьра чевнаш йо Iаламна а.
Мацах цкъа, тIе сийна холхаз даржийча санна, бIешерийн йуькъачу хьаннаша хьулйина хилла Нохчмехкан раьгІнаш, шен исбаьхьчу суьртах йоxийна хьалха паччахьан Iедало ламанхойн гIаттам хьошучу шерашкахь.
Дикка йарташ а, кIотарш а йац хIинца хьалха хиллачохь. Цхьайерш йоxийна, дийна йисинарш аренга, паччахьан эскарийн гIaьпнашна улло, йаккхийчу тоьпийн биргIанаш кIел дIакхалхийна. Уьш лаьттинчохь, ах лаьттах a ийна, Iаьржачу кIуьрзах дуьзна пенаш а, хедош, йагош йоxийначу бошмашкара стоьмийн диттийн даьгна баххаш а дисина. Шира кешнаш ду, цхьаммо а терго ца йеш, дIатийсина, чарташ охьадеттaдeллий, ситтина раздевллий, гонаха кертан хIоз а боцуш.
Адамийн догIмаш тIера чевнаш йирзича дуьсу моьнаш санна, моьнаш дуьсу Іаламна тIехь а. Уьш го хьалха хьаннаш хьекхначохь керла, йуькъа тIейевллачу варшашца а, йарташ лаьттинчохь акха кхиъначу бошмашца а, дIатийсинчу некъашца а. Оцу моьнаша дIа ког мел баьккхинчохь карлaдoху дIадахана тIеман буьрса шераш, дагах лазаман ов туху, бертаза кийрара узар доккху…
Амма мел хаза йу-кх хIара бIaьстенан буьйса! Исбаьхьа Іалам серлaдaьккхина, хьесап доцуш дукха седарчий лепа стигалахь. Ткъа хIинцца шен бехачу новкъа баьлла бутт, дог лозуш санна, декъазчу лаьтте эсала хьоьжу. Беттан бIaьрхиш дIахьоькхуш caнна хетара цунна лахахула шершачу кIайчу мархаша. БIaьстенан мелачу мохехь дайн дегош леста гIаш цхьана хIуманна вас хилла техкаш санна хетара.
Ванах, хаьа-те царна бохам гергабуйла? Йуха а йагош, хьоькхуш, эрчайохур йу-те и сийна хьаннаш? Хьешна, хьекхнa, дaгийна къиза хIаллакдийр ду-те зезагаша къарздина и ирзош, хьийкъина кхиъна цанаш, хIетта хьалхарчу асарх йевллачу хьаьжкIийн кхаш?
Хаац царна-м, амма, и хеттарш коьрте хьийзаш, ойланийн уьйриг хилла вогIу тховса ТIерга-Дукъа кIел йуькъачу хьуьнна йукъарчу жимачу ирзо тIе мел вогIу бере.
И ойланаш хьийза Къайсаран коьрте а. Цара садуу цунна тIаьхьавогIучу Болатан а. ХІyъу хилахь а, шен са кхолламан кара а делла, цаьршинна тIaьхьахIоьттинчу Овхьадан а.
Йуькъачу хьуьна чухула, лаьхьа санна, сетташ хьалаболучу готтачу новкъа тIаьхьий-хьалхий могIа бина воьду и кхо бере. Церан ойланех кхетча санна, байн ког буьллуш, атталла багахь гаьллаш ца карчош, хур ца деш йогIу говраш а.