Италия в Сарматии. Пути Ренессанса в Восточной Европе

Białostocki J. The Baltic Area as an Artistic Region in the 16th Century // Hafnia – Copenhagen Papers in the History of Art. 1976. № 4. S. 11–22.

Ibid. S. 18.

К вопросу о нидерландизме: Bartetzky A. Niederlande versus Polen: Zur Rezeption nordisch-manieristischer Architektur in Danzig (1560–1620) // Metropolen und Kulturtransfer in Ostmitteleuropa im 15./16. Jahrhundert. Prag – Krakau – Danzig – Wien / Hg. v. Andrea Langer und Georg Michels. Stuttgart, 2000 (Forschungen zur Geschichte und Kultur des östlichen Mitteleuropa 12). S. 171–184.

Białostocki J. The Baltic Area as an Artistic Region in the 16th Century. S. 20.

Ibid. S. 12.

Ibid. S. 14.

Ibid. S. 11.

Frey D. Englisches Wesen in der bildenden Kunst. Stuttgart; Berlin, 1942; Pevsner N. The Englishness of English Art. London, 1956.

Pieper P. Kunstgeographie. Versuch einer Grundlegung. Berlin, 1936. (Neue deutsche Forschungen 61). S. 20f.

Muthesius S. Kunst in Polen, polnische Kunst 966–1990. Eine Einführung. Königstein im Taunus, 1994. S. 10.

Ratzel F. Anthropogeographie. Stuttgart, 1909.

Hassinger H. Kunsthistorischer Atlas der k.k. Reichshaupt- und Residenzstadt Wien und Verzeichnis des Wiener Stadtbildes. Wien, 1916 (Österreichische Kunsttopographie 15).

Strzygowski J. Vergleichende Kunstforschung auf geographischer Grundlage // Mitteilungen d. k. k. Geographischen Gesellschaft in Wien 61/1-4 und 4 (1918). S. 20–48. О теориях Стржиговского и его связях с Россией см.: Дмитриева М. Формальный метод в искусствознании и междисциплинарные границы: Генрих Вельфлин – Йозеф Стржиговский – Федор Шмит // Русский формализм. Материалы конференции. В печати.

XIII Congrès international d’histoire de l’art. Stockholm, 1933 (Résumés des communications présentées au Congrès); Siehe dazu: Larsson L.O. Nationalstil und Nationalismus in der Kunstgeschichte der zwanziger und dreißiger Jahre // Kategorien und Methoden der deutschen Kunstgeschichte 1900–1930 / Hg. v. Lorenz Dittmann. Stuttgart, 1985. S. 169–184, здесь S. 169.

Roosval J. Le Nord Baltique comme domaine artistique homogène et sa situation dans le bloc Saxon-Baltique // XIII Congrès international. Р. 96–97; Puig i Cadafalch J. Lois générales de la géographie architectonique // Ibid. Р. 90–92.

Roosval J. Le Nord Baltique comme domaine artistique homogène et sa situation dans le bloc Saxon-Baltique. Р. 96f.

Frankl P. Die Aufgaben der Kunstgeographie // XIII Congrès international. S. 86–88, здесь S. 87.

Frankl P. Das System der Kunstwissenschaft. Brünn; Leipzig, 1938. S. 919–939 (глава «Художественная география»).

Gerstenberg K. Ideen zu einer Kunstgeographie Europas. Leipzig, 1922 (Bibliothek der Kunstgeschichte 48/49).

Frankl P. Das System der Kunstwissenschaft. S. 927f.

Ibid. S. 925.

Frankl P. Das System der Kunstwissenschaft. S. 924.

Pieper P. Kunstgeographie. Versuch einer Grundlegung. S. 62–67.

Frey D. Die Entwicklung nationaler Stile in der mittelalterlichen Kunst des Abendlandes // Deutsche Viertelsjahresschrift für Literaturwissenschaft und Geistesgeschichte. 1938. № 16. S. 1–74, здесь S. 13–15 [факсимильное переиздание: Darmstadt, 1970].

Ibid. S. 63–66.

Frey D. Selbstdarstellung // Österreichische Geschichtswissenschaft der Gegenwart in Selbstdarstellungen. Geleitet v. Nikolaus Grass. Innsbruck, 1951 (Schlern-Schriften 69). Bd. 2. S. 47–77.

Aubin H. Der Beitrag der jüngeren schlesischen Kunstgeschichte zur Methodik der Stammesforschung // Zeitschrift für Ostforschung. Länder und Völker im östlichen Mitteleuropa. 1953. № 2. S. 481–490, здесь S. 490.

Tintelnot H. Kunstforschung in Breslau // Ibid. S. 491–506, здесь S. 506. О методе Фрея: Störtkuhl B. Paradigmen und Methoden der kunstgeschichtlichen «Ostforschung» – der «Fall» Frey // Die Kunsthistoriographien in Ostmitteleuropa und der nationale Diskurs / Hg. v. Robert Born, Alena Janatková und Adam Labuda. Berlin, 2004 (Humboldt-Schriften zur Kunst- und Bildgeschichte 1). S. 155–172.

Frey D. Schlesiens künstlerisches Antlitz // Die Hohe Straße. Schlesische Jahrbücher für deutsche Art und Kunst im Ostraum. 1938. № 1. S. 12–45.

Ibid. S. 12.

Ibid. S. 17.

Ibid. S. 45.

Frey D. Selbstdarstellung. S. 53.

Muthesius S. Kunst in Polen, polnische Kunst 966–1990. S. 11.

Labuda A.S. «…eine von sinnvollen Zweckgefühlen erfüllte, herbe und großartige Kolonialkunst…» Zum kunsthistorischen Diskurs über Ostmitteleuropa // Zeitschrift für Kunstgeschichte. 1993. № 56. S. 1–17, здесь S. 3.

Derek G. Said // Thinking space / Hg. v. Mike Crang und Nigel Thrift. London, 2000. Р. 302–348, здесь Р. 302.

О роли Фрея в культурной политике нацистов в оккупированной Польше: Muthesius S. Kunst in Polen, polnische Kunst 966–1990. S. 11.

«…так как обстоятельства войны не позволяли непредвзятые и независимые суждения». Цит. по: Frey D. Selbstdarstellung. S. 70.

Białostocki J. The Baltic Area as an Artistic Region in the 16th Century. S. 12.

Knoepfli A. Probleme des Begriffes «Kunstlandschaft», aufgezeigt am Beispiel des Bodenseegebietes (Vortrag, gehalten anläßlich des 13. Kunsthistorikertages in Konstanz) // Unsere Kunstdenkmäler. 1972. № 23. S. 112–200, здесь S. 114.

Hassinger H. Kunsthistorischer Atlas der k.k. Reichshaupt- und Residenzstadt Wien und Verzeichnis des Wiener Stadtbildes. S. 162.

Frey D. Kunstwissenschaftliche Grundfragen. Prolegomena zu einer Kunstphilosophie. Wien, 1946 [Unveränderter reprografischer Nachdruck: Darmstadt, 1984. S. 63–66 über Kunstgeographie], здесь S. 64; Hassinger H. Kunsthistorischer Atlas der k.k. Reichshaupt- und Residenzstadt Wien und Verzeichnis des Wiener Stadtbildes. S. 169; Keller H. Kunstgeschichte und Milieutheorie // Eine Gabe der Freunde für Carl Heise zum 28.6.1950. Berlin, 1950. S. 31–54.

См. материалы конференции: Die Schweiz als Kunstlandschaft. Kunstgeographie als fachspezifisches Problem // Zeitschrift für Schweizerische Archäologie und Kunstgeschichte. 1984. № 41/2.

Stamm L.E. Zur Verwendung des Begriffs Kunstlandschaft am Beispiel des Oberrheins im 14. und frühen 15. Jahrhundert // Zeitschrift für schweizerische Archäologie und Kunstgeschichte. 1984. № 41. S. 85–91, здесь S. 89.

Castelnuovo E., Gamboni D. Introduction // Ibid. S. 65–66, здесь S. 65.

Braudel F. La méditerranné et le monde méditerranéen à l’époque de Philipp II. Цит. по: Frey D. Geschichte und Probleme der Kultur- und Kunstgeographie // Archaeologia geographica. 1955. № 4. S. 90–105, здесь S. 105.

Tomaszewski A. Romańskie kościoły z emporami zachodnimi na obszarze Polski, Czech i Węgier. Wrocław; Warszawa; Kraków; Gdańsk, 1974 (Polska Akademia Nauk-Instytut Sztuki: Studia z historii sztuki 19). S. 397.

Karłowska-Kamzowa A. Malarstwo gotyckie Europy środkowo-wschodniej. Zagadnienie odrębności regionu. Warszawa; Poznań, 1982.

Weidhaas H. West-östliche Beziehungen in der Baugeschichte des 17. und 18. Jahrhunderts // Wissenschaftliche Zeitschrift der Hochschule für Architektur und Bauwesen. 1955/56. Weimar 3/2. S. 75–147.

Ibid. S. 117.

Cyzevsky D. Outline of comparative Slavic Literature. Boston, 1952. Цит. по: Angyal A. Die slawische Barockwelt. Leipzig, 1961. S. 13. По Чижевскому, «барочная культура доходит во второй половине 16 столетия почти одновременно Хорватию, Далматию, Польшу и Богемию… Из Богемии культура Барокко проникает в Словакию, Венгрию, а также к белоруссам и украинцам. Через Белоруссию и Украину, отчасти и напрямую из Богемии, Барокко достигает в конце 17 века и Великороссию».

Białostocki J. The Renaissance Art in Eastern Europe: Hungary – Bohemia – Poland. Oxford, 1976 (= The Wrightsman Lectures).

Ibid. Р. 1.

Białostocki J. Borrowing and Originality in the East-European Renaissance // East-Central Europe in Transition. From the Fourteenth to the Seventeenth Century / Ed. by Antoni Mączak, Henryk Samsonowicz und Peter Burke. Cambridge; London; New York u.a., 1985. Р. 153–166.

Labuda A.S. Kunst und Kunsthistoriographie im deutsch-polnischen Spannungsverhältnis – eine vernachlässigte Forschungsaufgabe // Deutsche Geschichte und Kultur im heutigen Polen. Fragen der Gegenstandsbestimmung und Methodologie / Hg. v. Hans-Jürgen Karp. Marburg, 1997. S. 119–135, здесь S. 123.

DaCosta Kaufmann T. Rezension von: Jan Białostocki «The Art of the Renaissance in Eastern Europe» // Art Bulletin. 1978. № 58. Р. 164–169; Id.: Höfe, Klöster und Städte. Kunst und Kultur in Mitteleuropa 1450–1800. Köln, 1998.

DaCosta Kaufmann T. Toward a Geography of Art. Chicago; London, 2004.

Ibid. Р. 184–186.

DaCosta Kaufmann T. (Ost-)Mitteleuropa als Kunstgeschichtsregion? Oskar; Halecki;Vorlesung, 2005; Jahresvorlesung des Geisteswissenschaftlichen Zentrums Geschichte und Kultur Ostmitteleuropas an der Universität Leipzig (GWZO), Leipzig, 27. Oktober 2005. Leipzig, 2006.

Piotrowski P. Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945–1989. Poznań, 2005.

Borders in Art: Revisiting «Kunstgeographie» (Proceedings of the Fourth Joint Conference of Polish and English Art Historians, University of east Anglia, Norwich, 1998) / Ed. by Katarzyna Murawska-Muthesius. Warszawa, 2000.

Bernatowicz T. Rola Lublina w architekturze sakralnej wielkiego księstwa litewskiego w XVI–XVII wieku // Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI–XVIII w. / Отв. ред. Jerzy Lileyko. Lublin, 2000. S. 15–31; Herrmann C. Die mittelalterliche Architektur im Gebiet der ehemaligen preußischen Bistümer (Kulm, Pomesanien, Ermland und Saaland): Untersuchungen zur Frage der Kunstlandschaft und – geographie. Olsztyn, 2003.

Poklewski J. Polskie życie artystyczne w międzywojennym Wilnie. Toruń, 1994.

Ландшафты культуры. Славянский мир / Отв. ред. И. И. Свирида. М., 2007.

Transferts. Les relations interculturelles dans l’éspace franco-allemand / Ed. Michel Espagne et Michael Werner. Paris, 1988; Espagne M. Les transferts culturels franco-allemands. Paris, 1999; Lüsebrink H. – J. Interkulturelle Kommunikation: Interaktion, Fremdenwahrnehmung, Kulturtransfer. Stuttgart, 2005.

Schmale W. Historische Komparatistik und Kulturtransfer: europageschichtliche Perspektiven für die Landesgeschichte. Eine Einführung unter besonderer Berücksichtigung der sächsischen Landesgeschichte. Bochum, 1998. Kap. 3.

Теоретические вопросы конструирования «национального искусства» и культурного трансфера см.: Holzer-Kernbichler M. Das Konzept des kulturellen Transfers aus kunsthistorischer Sicht // Verrückte Kulturen. Zur Dynamik kultureller Transfers / Hg. v. Federico Celestini und Helga Mitterbauer. Tübingen, 2003 (Stauffenburg Discussion 22). S. 137–150; Dmitrieva M. Kulturdestruktion und Kulturtransfer – ein Dilemma des osteuropäischen Futurismus // Ent-grenzte Räume. Kulturelle Transfers um 1900 und in der Gegenwart / Hg. v. Helga Mitterbauer und Katharina Scherke. Graz, 2005 (Studien zur Moderne 22). S. 277–296.

Kulturtransfer. Kulturelle Praxis im 16. Jahrhundert / Hg. v. Wolfgang Schmale. Innsbruck; Wien; München, 2003.

Reframing the Renaissance. Visual Culture in Europe and latin America 1450–1650 / Hg. v. Claire Farago. New Haven; London, 1995. Р. 8 [Введение].

DaCosta Kaufmann T. Italian Sculptors and Sculpture outside Italy (Chiefly in Central Europe): Problems of approach, possibilities of Reception // Ibid. Р. 47–66.

Belting H. Ende der Kunstgeschichte? München, 1984. В новом издании (Мюнхен, 1995) Бельтинг пересмотрел некоторые позиции, в частности включив искусство Восточной Европы в общий контекст истории искусства.

Grafton A. Introduction: Notes from Underground on Cultural Transmission // The Transmission of Culture in Early Modern Europe / Ed. by Dems. und Ann Barr. Philadelphia, 1990. Р. 2.

Deutschland und Frankreich. Kulturtransfer im Epochenumbruch. Fragestellungen, methodische Konzepte, Forschungsperspektiven / Hg. v. Hansürgen Lüsebrink und Rolf Reichardt. Leipzig, 1997. Bd. 1. S. 9–26, здесь S. 20.

Braudel F. Modell Italien 1450–1650. Stuttgart, 1991 [originaltitel: Le modèle italien. Paris, 1989].

Schmale W. Einleitung: Das Konzept «Kulturtransfer» und das 16. Jahrhundert. 2003. S. 41–61; Burke P. Antwerp, a metropolis in comparative perspective. Antwerpen, 1993.

Schmale W. Einleitung: Das Konzept «Kulturtransfer» und das 16. Jahrhundert. 2003. S. 51f.

Febvre L. Leben in der französischen Renaissance. Berlin, 2000. S. 76.

De la Croix H. Military architecture and the radial city plan in sixteen century Italy // The Art Bulletin. 1960. № 42. S. 264–290.

Braudel F. Modell Italien 1450–1650. Stuttgart, 1991 [Le modèle italien. Paris, 1989].

Barycz H. Italofilia e italofobia nella Polonia del Cinque- e Seicento // Italia, Venezia e Polonia tra umanesimo e rinascimento / Отв. ред. Mieczysław Brahmer. Wrocław u. a., 1967. S. 142–158.

Febvre L. Leben in der französischen Renaissance. Berlin, 2000. S. 76.

Franaszek A., Przybyszewski B. Kaplica Zygmuntowska. Materiały źródłowe 1516–1977. Kraków, 1991. S. 3 (цит. по: Acta Tomiciana, Tomus Quartus, 198); Mossakowski S. Kaplica Zygmuntowska (1515–1533). Problematyka artystyczna i ideowa mauzoleum króla Zygmunta I. Warszawa, 2007.

Zur Baugeschichte: Komornicki S.S. Kaplica Zygmuntowska w katedrze na Wawelu // Rocznik Krakowski. 1932. № 23. S. 47–120; Mossakowski S. Kaplica Zygmuntowska (1515–1533). Problematyka artystyczna i ideowa mauzoleum króla Zygmunta I. S. 17–74.

Essenwein A. Die mittelalterlichen Kunstdenkmale der Stadt Krakau. Leipzig, 1869. S. 91.

Łoziński J.Z. Grobowe kaplice kopułowe w Polsce, 1520–1620. Warszawa, 1973.

Architekturmodelle der Renaissance: die Harmonie des Bauens von Alberti bis Michelangelo / Hg. v. Bernd Evers. München, 1995.

Kiryk F. Przyczynek do historii Włochów w Krakowie // Polska, Prusy, Ruś. Rozprawy ofiarowane prof. Zw. Dr. hab. Janowi Powierskiemu / Отв. ред. Błażej Śliwiński. Gdańsk, 1995. S. 85–89; Karpowicz M. Włoska awangarda artystyczna w Polsce XVI w. // Barok. Historia – Literature – Sztuka. 1994. № 1/2. S. 15–46; Chrościcki J. Rola włoskich projektantów i rzemieślników w przemianach sztuki barokowej (Europa Środkowo-Wschodnia) // Barok w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej. Drogi przemian i osmoza kultur / Отв. ред. Janusz Pelz, Krzysztof Mrowcewicz und Mark Prejs. Warszawa, 2000. S. 183–193; Artyści włoscy w Polsce, XV–XVIII wiek / Отв. ред. Juliusz Chrościcki u. a. Warszawa, 2004; Tygielski W. Włosi w Polsce XVI–XVII wieku. Warszawa, 2005.

Kozakiewicz S. Początek działalności Komasków, Tessyńcyków i Gryzończyków w Polsce. Okres Renesansu (1520–1580) // Biuletyn Historii Sztuki. 1959. № 21. S. 3–29, здесь S. 3–10; Arti i arstisti die Laghi Lombardi / Ed. by Edoardo Arslan. Vol. 1: Architetti e scultori al Quattrocento. Como, 1959; Bd. 2: Gli stuccatori dal Barocco al Rococo. Como, 1964.

Kozakiewicz S. Początek działalności Komasków, Tessyńcyków i Gryzończyków w Polsce. Okres Renesansu (1520–1580). S. 10–11; Zlat M. Attyka renesansowa na Śląsku // Biuletyn Historii Sztuki. 1955. № 17. S. 48–77.

О семействе Нюрон см.: Michael O. Die Werkmeisterfamilie Bernhard, Peter und Franz Niuron: ihr Wirken in Schlesien, Brandenburg, Sachsen und im Fürstentum Anhalt im Spiegel historischer Quellen, phil. Diss, http://sundoc.bibliothek.uni-halle.de/diss-online (21.06.2007).

Kozakiewicz S. Początek działalności Komasków, Tessyńcyków i Gryzończyków w Polsce. Okres Renesansu (1520–1580). S. 12; Dehio-Handbuch der Kunstdenkmäler in Polen. Schlesien. München; Berlin, 2005. S. 179–183; Torbus T. Franz Parr und die Renaissance in Schlesien // Schloss Güstrow. Prestige und Kunst 1556–1636. Staatliches Museum Schwerin. Kunstsammlungen, Schlösser und Gärten. Schloss Güstrow. Ausstellungskatalog / Hg. v. Kornelia Berswordt-Wallrabe, bearb. v. Kristina Hegner und Regina Erbentraut. Schwerin, 2006. S. 22–29, 216–218.

Jakimowicz T. Quadro // Polski Słownik Biograficzny (далее PSB). Wrocław; Warszawa; Kraków, 1986. Bd. 29. S. 5f.

Kozakiewicz S. Początek działalności Komasków, Tessyńcyków i Gryzończyków w Polsce. Okres Renesansu (1520–1580). S. 15.

Zendralli A.M. Graubündener Baumeister in Österreich // Österreichische Zeitschrift für Kunst und Denkmalspflege. 1957. № 11/4. S. 97–104, здесь S. 98.

Kozakiewicz S. Początek działalności Komasków, Tessyńcyków i Gryzończyków w Polsce. Okres Renesansu (1520–1580). S. 15; Łoziński W. Sztuka lwowska w XVI i XVII wieku. Lwów, 1898.

Karpowicz M. Artyści włoscy w Wilnie w XVII wieku // Kultura artystyczna Wielkiego Księstwa Litewskiego w epoce Baroku / Отв. ред. Jerzy Kowalczyk. Warszawa, 1995. S. 59–78; Idem. Artisti ticinesi in Polonia nel’600. Bellinzona, 1983; Idem. Artisti valsoldesi in Polonia nel’600 e’700. Menaggio, 1996.

Tomkowicz S. Przyczynki do historii kultury Krakowa w pierwszej połowie XVII wieku. Lwów, 1912. S. 28–147.

Tatarkiewicz W. O manufakturze w Czernej. In: Odrodzenie w Polsce. Materiały sesji naukowej PAN 23–30 października 1953 roku. Warszawa, 1958. S. 371–373, здесь S. 372.

Bogucka M. Bona Sforza. Wrocław, 1998; Dies.: Woman in early modern Polish society, against the European background. Burlington, 2004.

Quirini-Popławska D. Działalność Włochów w Polsce w I połowie XVI wieku na dworze królewskim, w dyplomacji i hierarchii kościelnej. Wrocław, 1973. S. 23.

Quirini-Popławska D. Działalność Włochów w Polsce w I połowie XVI wieku na dworze królewskim, w dyplomacji i hierarchii kościelnej. S. 51–57; Tygielski W. Włosi w Polsce XVI–XVII wieku. S. 244–264.